Caricin grad...

Preuređenje arheološkog nalazišta Caričin grad
Carica u novom ruhu
Lokalitet koji stručnjaci istražuju čitav vek, poslednjih godina je obrastao u korov. Arheolozi EU rešili da ulože novac u rekonstrukciju
Na blagim padinama koje se spuštaju od planine Radan ka Leskovačkoj kotlini nedaleko od Lebana i Leskovca nalazi se arheološko nalazište Caričin grad. Do pre možda godinu dana ovaj lokalitet koji arheolozi istražuju čitav jedan vek bilo je obraslo u korov gde su seljani čuvali stoku, sve dok arheološko nalazište nisu posetili stručnjaci iz Evropske unije i rešili da ulože novac u rekonstrukciju. Zahvaljujući projektu "Zaštita kulturnog nasleđa i turističke

prezentacije arheološkog i istorijskog lokaliteta Caričin grad ovaj istorijski lokalitet uskoro dobija novi izgled. Sam grad kada se obiđe deluje zapanjujuće. Urbano jezgro sačinjeno je od tri celine Akropolja, Gornjeg i Donjeg grada. Na najvišem platou, koji dominira nad okolinom, postavljen je Akropolj. Ispod njega, na blagim padinama koje se u širokom luku spuštaju ka istoku, severu i jugu, leži Gornji grad dužine oko 300, i širine od 230 metara.

Na južnom delu Gornjeg grada naslanja se nova celina Donji grad. Na platoima i padinama oko utvrđenog grada nalazilo se podgrađe, branjeno s južne strane velikim odbrambenim zidom i rekom. U okviru branjenog prostora, ali i izvan njega, podignut je niz građevina, dok su na obalama reka bile smeštene zanatske radionice.

Na Caričinskoj rečici nalazila se brana-most, iznad koje se uzdizalo manje utvrđenje pravougaonog oblika. Mrežu neposredne odbrane grada činile su još tri celine, na istoku osmatračnica na lokalitetu Kulište-Jezero, na severu utvrđenje kod Sakicola i na jugozapadu Gornje Gradište.

- Istraživanja Caričinog grada započeta su davne 1912. godine. Prošao je skoro jedan vek organizovanog istraživanja na mestu gde se nalaze ostaci jednog od većih i značajnijih vizantijskih gradova u unutrašnjosti južne Srbije. Uz brojna posrtanja i prekide, mnoge ekipe su istraživale lokalitet. Predvodili su ih naši poznati arheolozi, od Vladimira Petkovića, Franca Mesenela, Aleksandra Deroka, Svetozara Radojčića, Đorđa Mano- Zisija, Nevenke Spremo-Petrović, Vladimira Kondića, Vladislava Popovića do Vujadina Ivaniševića, čoveka koji poslednjih deset godina nesebično daje svoj doprinos daljem istraživanju Caričinog grada, a koji se istovremeno, nalazi i u ulozi koordinatora ovog projekta ", kaže Veroljub Trajković, direktor Narodnog muzeja u Leskovcu.

U narednih godinu dana lokalitet Caričin grad, koji se nalazi na površini od 10 hektara, potpuno će biti preuređen i dostupan turistima.
- Lokalitet Caričin grad predstavlja izuzetno arheološko nalazište, koje može imati svoje zasluženo mesto na turističkoj mapi ne samo regije i Srbije, već i jugoistočne Evrope. Važno je naglasiti da je reč o gradu koji je podigao, u blizini mesta svog rođenja i u svoju slavu, jedan od najvećih vizantijskih careva Justinijan I, graditelj čuvene Aja Sofije u današnjem Istanbulu.

Vekovima su ostaci grada budili maštu kako meštana, tako i arheologa, koji su dolazili iz čitavog sveta. Nalazište je dospelo u žižu interesovanja pred početak Balkanskih ratova, u predvečerje 1912. godine. Prvi arheolog Vladimir Petković za početak radova izabrao je najvišu tačku, dominantan plato na kome je otkrio ostatke episkopske bazilike. Bio je iznenađen veličinom grada, otkrićem velike crkve, mnoštvom arhitektonske plastike i ostacima mozaika, izneo je prve hipoteze o imenu naseobine i njenom trajanju, koji i danas zaokupljaju pažnju stručnjaka.

- Godine 1938. započeta su iskopavanja Gornjeg grada. Na ovom prostoru su u roku od tri godine istraženi kružni trg, delimično ulice sa porticima, južna kapija i deo fortifikacije, delovi objekta uz južnu ulicu, krstoobrazna crkva i crkva sa kriptom. Pažnju naučnika privukli su i objekti u neposrednoj i daljoj okolini grada, kao što su brana na Caričinoj reci, utvrđenje kod crkve Svetog Ilije, bazilika u Svinjarici, bazilika i terme u Radinovcu, ruševine Zlate.

- Veliki broj otkrivenih građevina u ovom kratkom periodu ukazao je na važnost Caričinog grada i na njegov značaj u istoriji vizantijskog urbanizma. Zahvaljujući ovim iskopavanjima Caričin grad je zauzeo svoje zasluženo mesto u naučnim krugovima završava ovu zanimljivu priču Ivanišević.