Viminacijum

NOVAC Grad ima izuzetno dinamičan razvoj od druge polovine II do sredine IV veka. U vreme vladavine Gordiana III (239. godine) stiče status kolonije rimskih gradjana (Colonia Viminacium). Istovremeno grad stiče i pravo kovanja novca. Produkcija ove kovnice traje 16 godina (od 239-256.). Viminacijum je bio glavni odbrambeni punkt ovog dela limesa, pa je stoga u njemu, od Filipa I do Galijena, povremeno bio kovan i carski novac od srebra. Poznato je da su u viminacijumskoj kovnici novac kovali i neki uzurpatori, od kojih treba pomenuti Pakacijana, koga su mezijske legije proglasile carem 248. godine i koji je tokom svoje kratke vladavine imao sedište u Viminacijumu. Lokalna kovnica novca u Viminacijumu je radila od 239/40. do 254/55. godine naše ere. U tom intervalu nije kovano 248/49. i 253/54. godine (an. X i an.XV). U toku svog rada kovnica je emitovala novac većeg broja careva i članova njihovih porodica: Gordijana III, Filipa I, Filipa II i Otacile; Trajana Decija, Etruscile, Decija II, Hostilijana, Trebonijana Gala, Volusijana, Emilijana, Valerijana, Marinijane (posmrtno) i Galijena. Najupadljivija osobina viminacijumskog lokalnog novca je u tome da je vreme njegovog kovanja bliže odredjeno oznakama an(no) i odgovarajućim rimskim brojem od I do XVI (izuzev brojeva X i XV kada kovnica nije emitovala novac) u reversnom isečku. Ove oznake predstavljaju lokalnu eru koja se ne poklapa sa rimskom zvaničnom godinom i za čiji početak se smatra 21. oktobar 239. godine (jedan jubilej Gordijana III). Zatvaranje viminacijumske kovnice pada u vreme Galijenove vladavine ( 253-268), koji je ukinuo gotovo sve lokalne kovnice novca u carstvu. Emitovanje novca od bakra i njegovih legura prebačeno je u carsku nadležnost. Tokom svog rada kovnica je kovala u bakru tri nominala, koje numizmatičari popularno nazivaju velika (VB), srednja (SB) i mala (MB) bronza, a čija su antička imena bila sestercij, dupondij i as. Zabeleženi su i primerci sa većom težinom od redovnih nominala, tzv, «debeljaci» koji su pretstavljali probne otkove, kao i nekoliko medaljona. Natpisi na aversu viminacijumskog novca sadrže imena gore pomenutih careva i članova njihovih porodica u nominativu i dativu. Dativski oblik je karakterističan od 12 godine lokalne ere. Biste careva su najčešće predstavljene nage, u oklopu ili sa oklopom i poludamentom. Biste carica odevenih u stolu su prikazane na polumesecu ili bez njega. Reversna legenda je standardna i sadrži skraćeno ime provincije i grada u kome je novac kovan: PMS COL VIM (Provincia Moesia Superior. Colonia Viminacium). Kompoziciju reversne predstave najčešće čini ženska figura koja se tumači kao personifikacija Gornje Mezije, pored čije desne noge je prikazan bik, a pored leve lav, koji predstavljaju simbole legija VII Claudia i IIII Flavia, stacioniranih u Gornjoj Meziji, u Viminacijumu i Singidunumu.

Lokalna era kovnice Viminacijum

ANNO I – 239./240. kovano je za Gordijana III

ANNO II – 240./241. kovano je za Gordijana III

ANNO III – 241./242. kovano je za Gordijana III

ANNO IIII – 242./243. kovano je za Gordijana III

ANNO V – 243./244. kovano je za Gordijana III, Filipa I, Filipa II

ANNO VI – 244./245. kovano je za Filipa II, Otaciliju Severu, Filipa II

ANNO VII - 245./246. kovano je za Filipa II, Otaciliju Severu, Filipa II

ANNO VIII - 246./247. kovano je za Filipa II, Otaciliju Severu, Filipa II

ANNO VIIII - 247./248. kovano je za Filipa II, Otaciliju Severu, Filipa II

ANNO X - 248./249. prekid u kovanju

ANNO XI - 249./250. kovano je za Filipa II, Trajana Decija, Hereniju Etruscilu

ANNO XII – 250/251. kovano za Trajana Decija, Hereniju Etruscilu, Herenija Etruska, Hostilijana, Trebonijana Gala, Voluzijana

ANNO XIII – 251/252. kovano je za Hereniju Etruscilu, Herenija Etruska, Hostilijana, Trebonijana Gala, Voluzijana

ANNO XIIII – 252/253. kovano je za Trebonijana Gala, Emilijana, Valerijana

ANNO XV – 253/254. prekid u kovanju

ANNO XVI – 254./255. kovano je za Trebonijana Gala, Emilijana, Valerijana I, Marinijanu, Galijena

BAZILIKA

Prilikom rekognosciranja terena u neposrednoj blizini akvadukta otkrivena je površina sa šutom (opeke, kamen) dimenzija 30 x 40 m. Navedena površina nalazi se oko 2,5 km jugoistočno od logora Viminacijum, u neposrednoj blizini akvadukta, od koga je udaljena 250 m u pravcu istoka.

Odmah posle rekognosciranja na ovoj površini se pristupilo georadarskim merenjima. Na horizontalnom preseku georadarskog snimka, na dubinskom nivou od 0,30 m, jasno su se ocrtala dva zida koja su se spajala pod pravim uglom i deo apside. Potom je usledila i arheološka provera rezultata snimanja georadarom koja je u potpunosti opravdala njegovu upotrebu. Naime, situacija na terenu je u velikoj meri odgovarala onoj na georadarskom snimku.

Arheološkim istraživanjima otkriven je objekat sa tri prostorije, na čijoj se južnoj strani nalazila apsida. Temeljna zona zidova objekta, pojavila se već na dubini od 0,2 m. Zidovi su sazidani od lomljenog kamena zelenca i sporadičnih fragmenata opeke, medjusobno vezanih krečnim malterom. Širina zidova iznosi 0,6 m, a najveća očuvana visina 0,45 m. Unutar zidova objekta, kao i izvan njih, otkrivena je velika količina fragmentovanih tegula i imbreksa koji potiču od urušenog krovnog pokrivača.

Spoljna dužina objekta iznosi oko 28 m (radovi na otkopavanju objekta nisu završeni tj., apsida objekta zalazi ispod lokalnog puta koji je još uvek u upotrebi), a širina 12, 80m. Orijentacija objekta je sever-jug sa devijacijom 6 stepeni severnim delom ka zapadu.

U severoistočnom uglu središnje prostorije je ukop u kome se mogu videti kameni kvaderi od krečnjaka i brojni fragmenti imbreksa i tegula. Zbog prekida radova ovaj ukop nije istražen do kraja. Oko istočnog zida iste prostorije nadjeno je više fragmenata ravnog stakla što upućuje na pretpostavku da je na ovom delu zida postojao prozor.

Po podizanju ostataka krovnog pokrivača, na podu od nabijene zemlje nadjeni su brojni predmeti, izradjeni uglavnom od metala, kao i fragmenti keramičkih posuda. Najbrojniju grupu predmeta od gvoždja čine kovani klinovi, koji svakako potiču od srušene krovne konstrukcije. Pored klinova, u pronadjene predmete od gvoždja se ubrajaju jedan ključ i dva noža. Predmeti izradjeni od bronze, takodje predstavljaju brojnu grupu nalaza, a medju njima je najviše novčića (21 primerak). Nadjena je jedna krstasta fibula kao i deo narukvice otvorenog tipa, koja se završava stilizovanom glavom životinje. Kopča sa trnom izradjena je od žice okruglog preseka i na mestu oslonca trna je malo spljoštena. Predmeti od stakla su, pored već pomenutih delova ravnog prozorskog stakla, zastupljeni svega jednim fragmentom oboda i trbuha pehara debljih zidova od stakla svetlozelene boje. Nalaze od kamena čine deo kružnog žrvnja i brus nepravilnog oblika. Keramičke posude su u najvećem broju bile radjene od gline peskovite fakture, uglavnom sive i mrkosive boje pečenja. Crveno pečene posude, kao i one čija je površina prevučena gledju predstavljaju sporadične nalaze. Od oblika se mogu izdvojiti delovi tanjira, zdela, lonaca i poklopaca, a na većini posuda su vidljivi tragovi gorenja.

Analiza pomenutih nalaza, posebno nalaza novca, omogućila je precizno datovanje nastajanja i trajanja objekta u drugu četvrtinu IV veka. Njegova namena, na sadašnjem stepenu istraženosti, ostaje u domenu pretpostavki. Podužni raspored prostorija i dimenzije, ukazuju da se možda radi o bazilici. Ovu pretpostavku, medjutim, pobija nepostojanje nalaza uobičajenih za ovu vrstu gradjevina, kao i udaljenost objekta od gradskog jezgra Viminacijuma. Mogućnost da se radi o vili rustici dovedena je u pitanje nedostatkom sistema za grejanje. Potrebno je spomenuti da ni prostor istočno od objekta nije arheološki ispitan, te konačno opredeljenje namene ovog objekta treba odložiti do završetka radova na njemu, a više svetla na postavljena pitanja pružiće, svakako isrtaživanje apside i ranije pomenutog ukopa.

NEKROPOLE
Prve podatke o nekropolama Viminacijuma zabeležio je još M. Valtrović 1882. godine kada je ustanovio da se južno od “varoši” nalazi veliko rimsko groblje koje se prostire do desne obale Mlave. Na tom prostoru su tada izvršena manja sondažna istraživanja, a prilikom topografskih istraživanja utvrdjeno je postojanje severne i istočne nekropole. Istraživanja, započeta 1973. godine, potvrdila su postojanje rimskih nekropola istočno od vojnog logora i severno i južno od logora i naselja koje je formirano uz logor. Od 1977. godine na teritoriji južnih nekropola vršeni su obimni istraživački radovi zaštitnog karaktera. Naime, na ovom prostoru je sagradjena TE Kostolac, a površinski kop uglja koji napreduje u pravcu logora i gradskog naselja i dalje uslovljava zaštitne arheološke radove, doduše sada istočnije od vojnog logora i naselja. U dosadašnjim istraživanjima otkriveno je preko 13000 grobova koji pripadaju periodu od IV veka pre n.e. do VI veka n.e.

Na prostoru južnih viminacijumskih nekropola najstarija nekropola pripada keltskom stanovništvu koje je ovde boravilo krajem IV i početkom III veka stare ere. U periodu rimske dominacije sahranjivanje je vršeno na nekoliko do sada istraženih nekropola - Više grobalja, Pećine, Kod bresta, Drmske carine i Velika kapija.

Posebno su raznovrsni oblici grobova sa kremacijom. Najrasprostranjeniji grobni oblik predstavljaju obične ili etažne rake čiji su zidovi zapečeni do crvenog, a nekada i sivog intenziteta. Postoji više varijanti ovih grobnih oblika: obične grobne rake pravougaonog oblika, nekad sa pokrivačem od opeka složenih ravno ili na dve vode, sa daskom ili uzdužnom polovinom veće amfore kao pokrivačem i etažne grobne rake koje mogu biti sa ozidanim unutrašnjim etažom. Sahrane u grobovima u obliku bunara procentualno su najredje, a slede ih sahrane u urnama.

Inhumirani pokojnici su najčešće sahranjivani u običnim grobnim rakama, uvijani samo u platneni pokrov. Po brojnosti slede sahrane u drvenim kovčezima, pa grobovi sa konstrukcijom od opeka koji su vrlo raznovrsni, dok su sasvim retki grobovi kod kojih je raka patosana daskama.

U grobovima sa kremacijom i inhumacijom različite orijentacije tokom više od 25 godina istraživanja nadjeno je preko 30 000 predmeta, medju kojima 700 zlatnih od kojih su mnogi unikati. Nekoliko desetina monumentalnih grobnica, nad zemljom ili tipa hypogeum, porodičnih grobnica namenjenih sahrani više osoba, koncentrisano je u severnom delu istraživanih nekropola, bliže civilnom naselju. Neke od grobnica ukrašene su freskama izuzetne lepote i svedoče o tome da je u Viminacijumu tokom IV veka postojala jedna od najznačajnijih slikarskih škola.

OLOVNI SARKOFAZI

U poredjenju sa ostalim vrstama sahrana iz rimskog perioda u Gornjoj Meziji, sahrane u olovnim sarkofazima su srazmerno retke. Najveći broj nadjen je upravo na nekropolama Viminacijuma. Pored izuzetno bogato dekorisanih nadjenih u memorijama, nalaženi su i oni bez ikakve dekoracije položeni u običnu zemljanu raku. Trinaest olovnih sarkofaga od kojih sedam sa dekoracijom otkriveno je prilikom dosadašnjih iskopavanja. Veoma zastupljeni ornament na viminacijumskim olovnim sarkofazima - aplicirane trake koje dele površinu sarkofaga na trouglove i rombove - karakteristični su za Jerusalemsku radionicu. Ornamentisani olovni sarkofazi koji potiču sa nekropola Viminacijuma bi, iako po dekoraciji veoma bliski sarkofazima iz Sirije, bili proizvod lokalnih zanatlija. Uticaj na rad ovih zanatlija bez sumnje imalo je stanovništvo poreklom sa Orijenta. To bi podrazumevalo npr. importovane šablone kao izraz široko prihvaćene mode u odredjenom periodu, u ovom slučaju od II do IV veka. Iako sa teritorije Viminacijuma potiče najveći broj olovnih sarkofaga, posebno ornamentisanih, na njima nema hrišćanskih simbola. Procenat sahrana u olovnim sarkofazima u odnosu na ostale na Viminacijumskim nekropolama, srazmerno je mali što ukazuje na poseban status osoba sahranjenih u njima. U najvećem broju do sada nadjenih olovnih sarkofaga sahranjena su deca.

MAUZOLEJ

Mauzolej je kvadratne osnove dimenzija 20 x 20 metara. Zidan je od kamenih blokova i kvadera i ukrašen stubovima. U središnjem delu mauzoleja nalazi se centralna gradjevina dimenzija 5 x 5 metara koja je zidana od zelenog škriljca zalivenog malterom. Na uglovima objekata su kameni postamenti koji su nosili stubove. U centralnom delu ovog objekta nalazi se grobnica. Pokojnik je spaljen na licu mesta i na tom mestu je izradjena posebna drvena konstukcija koja je nosila telo pokojnika. Veoma je interesantno da je posle sahrane i nabačenog tankog sloja zemlje od nekoliko centimetara, ceo prostor zatvoren kamenom i veoma obogaćenim krečnim malterom. Ovaj način sahrane poznat kao bustum, iako poznat iz literature veoma retko se nalazi. Pogotovo je izuzetan u uslovima kada postoji mauzolej. Ličnost koja je sahranjena na ovom mestu izaziva posebno uzbudjenje. Sa sigurnošću možemo da kažemo da je na ovom mestu sahranjena, odnosno spaljena osoba koja je u rimskoj hijerarhiji zauzimala izuzetno visoko mesto. Osteološki materijal iz mauzoleja predat je na DNK analizu. Mauzolej je opljačkan najverovatnije odmah posle 312 godine, posle Milanskog edikta i njegovi kvaderi i stubovi su korišćeni sa gradnju grobnica iz IV veka. U neposrednoj blizini mesta spaljivanja, u okviru mauzoleja nadjeno je dvadesetak zlatnih predmeta među kojima i pozlaćena fibula, odnosno kopča.

MEMORIJA

U okviru lokaliteta prezentovane su tri memorije na dve lokacije. U pokrivenom objektu prezentovane su dve. Memorija označena kao G-4816 je jedan od najreprezentativniji h objekata te vrste na nekropolama Viminacijuma. Radi se o krstoobraznoj memoriji sa 11 grobnih mesta. Orijentisana je sever – jug sa devijacijom od 35 sepeni severnim delom ka zapadu. Ulaz u memoriju je sa južne strane. Gradjena je od opeke vezane krečnim malterom. Ulazilo se kroz ulaz dužine 5 m od čega su samo stepenice u dužini 3,70 m. Ovim vrlo strmim stepenicama silazilo se na dubinu od oko 3 m na kojoj se nalazio pod objekta. Pretpostavljena niveleta prvog stepenika bi odgovarala niveleti temena krstastog svoda nad centralnim prostorom. Širina ulaza je 0,95 m. Očuvana su samo poslednja dva stepenika dok su ostali uništeni radom mehanizacije. Centralni prostor je kvadratnog oblika. Zidovi su bili omalterisani krečnim malterom sa primesama tucane opeke. Malter je fresko oslikan. Očuvani su mestimično tragovi zelene boje, dok ivice grobnih pregrada prati crvena bordura. Pod memorije pokriva sloj maltera koji je i vezivao leptiraste podne pločice koje su danas očuvane samo u centralnom delu. Na opekama stepenica i podnim pločicama uočavaju se izlizane ivice od stalnog korišćenja – odnosno hodanja tokom dužeg perioda prilikom poseta preminulim članovima porodice.

Na severu, istoku i zapadu nalaze se po jedna pravougaona konha sa tri grobne pregrade. Ulazna konha na južnoj strani ima po dve grobne pregrade levo i desno od ulaza. Sve grobne pregrade bile su zasvedene. Svi grobovi su opljačkani i uništeni.

Na 1,5 m od jugoistočnog ugla memorije G 4816 locirana je druga memorija G-4815 sa devet grobnih mesta. Ona je orijentisana u pravcu sever – jug sa devijacijom 36 stepeni severnim delom ka zapadu. Ovaj objekat je u većoj meri oštećen pljačkom i vadjenjem gradjevinskog materijala. Memorija je gradjena od opeke vezane krečnim malterom. Zidovi su omalterisani iznutra i na njima se uočavaju tragovi crvene, zelene i plave boje. Posmrtni ostaci pokojnika nisu nadjeni sem pojednih sitnih fragmenata dislociranih kostiju. Memorije su konzervirane i prezentovane u okviru objekta u krugu termoelektrane Kostolac B.

MEMORIJA SA SARKOFAZIMA

Prilikom arheoloških iskopavanja 1985. godine otkrivena je grobnica sa sarkofazima. Objekat je konzerviran i pristupačan posetiocima u okviru termoelektrane Kostolac. Grobnica je pravougaone osnove, orijentisana u pravcu zapad – istok, sa ulazom na zapadu. Sagradjena je od opeka vezanih krečnim malterom. Svi zidovi sem zapadnog su počupani prilikom pljački. Grobnica je bila pokrivena poluobličastim svodom i oslikana. Oslikavanje je izvršeno crvenom, crnom, plavom, zelenom, oker i belom bojom. Predstavljeni su geometrijski i floralni motivi. U grobnici je izvršeno pet sahrana. Tri pokojnika su položeni u kamene sarkofage, jedan u olovni, a jedan pokojnik je slobodno ukopan. Sarkofazi su reljefno dekorisani i predstavljaju prava umetnička dela. Svi grobovi su opljačkani a tom prilikom su u znatnoj meri oštećeni i sarkofazi . Na osnovu odnosa izmedju grobova ustanovljen je redosled sahranjivanja i izgradnje grobnice. Prvo je izvršena sahrana u olovnom sarkofagu, zatim slede sahrane u dva kamena sarkofaga. Usledilo je zidanje i patosanje grobnice, potom sahrana u kamenom sarkofagu i na kraju sahrana izvedena ukopavanjem u jednostavnu, zemljanu raku.

PORTA PRAETORIA

Rimski logor (castrum) na Viminacijumu je sagradjen u prvim decenijama I v.n.e. Postojanje zemljanog utvrdjenja, iako arheološki nije potvrdjeno, možemo očekivati još početkom istog veka, a pripisuje se jednoj od prvih mezijskih legija, IV Scythica ili V Macedonica. Podizanje prvog kamenog utvrdjenja, sredinom ili u drugoj polovini I v.n.e. se vezuje za legiju VII Claudia koja je ovde stacionirana tokom celog antičkog perioda. Približne dimenzije logora su oko 443 x 387m. Njegovi ostaci su evidentirani na desnoj obali reke Mlave još u XVIII veku, a prva arheološka iskopavanja se vezuju za radove M.Valtrovića i M.Vasića, početkom prošlog veka. Sistematskim arheološkim iskopavanjima iz 2002 -2003.god. otkrivena je severna kapija logora – Porta praetoria. Ostaci ulazne kapije sa masivnim popločanjima, kloakom i bogato ukrašenim arhitektonskim elementima ukazuju na moćni odbrambeni sistem za koji je logor bio sagradjen na tadašnjoj severnoj granici Carstva. Otkrivena ostava bronzanog novca datovanog od početka IV do sredine V v.n.e. ukazuje na vreme stradanja logora, koji je u Hunskoj najezdi 441.g.n.e. napušten i nikada više nije zaživeo dotadašnjim sjajem. Avio-snimci, kao i georadarska i geomagnetna snimanja vršena na prostoru nekadašnjeg kastruma, pružaju nam pravu sliku logora sa bedemima, kapijama, kulama i upravnom zgradom (praetorium) ispod plodnih stiških oranica.

TERME

Terme (thermae) predstavljaju tipično rimske gradjevine. Kao objekti javnog karaktera pojavljuju se u vreme Carstva kako u Rimu tako i u provincijama. One ne predstavljaju samo mesta za održavanje higijene već i mesta za odmor i razne društvene aktivnosti. Po svom arhitektonskom sklopu terme predstavljaju objekte koji su se razlikovali od grada do grada. Tako se i viminacijumske terme mogu izdvojiti ne samo po svojoj raskoši već i specifičnom arhitektonskom rešenju. Dug period u kome su bile u upotrebi (I-IV vek) omogućava da se jasno prate pojedine faze u gradnji. Arheološkim iskopavanjima registrovano je ukupno 5 konhi od kojih su 4 u funkciji tepidarijuma (bazeni sa toplom vodom) dok je peta konha predstavljala frigidarijum (bazen sa hladnom vodom). Terme su očuvane u nivou hipokausta na kome se mogu pratiti više faza izgradnje. Ostaci fresko-maltera ukazuju da su terme bile raskošne. Pod starijih termi koji se nalazio na stubićima od opeka bio je prekriven mozaikom. Veliki broj žižaka ukazuje na činjenicu da su terme korišćene i noću.

TRIKONHALNA CRKVA Trikonhalna grobljanska crkva otkrivena je prilikom rada teške mehanizacije te je delimično devastirana (zapadna konha u većoj meri). Očuvana dužina crkve sa tremom je 15,50 m (bez trema 13,20 m), a širina crkve u istočnom delu je 8,03 m. Rastojanje izmedju temena severne i južne konhe u spoljnim merama iznosi 12,80 m. Debljina zidova konhi je 1,00 m. Zidana je od lomljenog kamena zelenca zalivenog krečnim malterom. Bronzani novčići uliveni su u zidove na više mesta. Pod crkve je od krečnog maltera. Konstatovane su najmanje dve gradjevinske faze u arhitekturi crkve. Crkva je orijentisana z - i sa dev. od 22 stepena zapadnim delom ka jugu. Prilikom istraživanja oko crkve konstatovano je više grobova. Unutar crkve otkriveno je više grobova, od kojih nekoliko dečijih. Izdvaja se opljačkani grob G-2046 u južnoj konhi crkve. Radi se o grobu sa konstrukcijom i pokrivačem od opeke. Sam pokojnik je sahranjen u olovnom sarkofagu. Radi se o mladjoj osobi čiji su posmrtni ostaci u znatnoj meri uništeni. Od izuzetnog značaja su očuvani tragovi tkanine sa zlatnim nitima. U prostoru oko crkve konstatovano je pored antičkih i više srednjovekovnih grobova.

Svi prilozi pod rednim brojem 8-18 pripadaju oficijelnom sajtu....
http://www.viminacium.org.yu/index_html?language=srpski

super brate hvala

Za Viminacijum odobreno 365.000 evra
POŽAREVAC - Evropska agencija za rekonstrukciju i razvoj odobrila je 365.000 evra za realizaciju dva projekta u okviru "Susedskog programa" između Rumunije i Srbije, čiji je nosilac Narodni muzej u Požarevcu. Reč je o projektima "Rimski put" i "Etnoselo iz 19. veka", koji će zajednički realizovati opština Požarevac, sa 10 odsto sredstava i Muzej Banata iz rumunskog grada Rešica. Od 108 predloženih projekata, odobreno je samo 15, od čega su dva potekla iz požarevačke opštine, a uradilo ih je slovenačko preduzeće za projektno savetovanje "Alianta". Projekat "Rimski put" predstavlja novu postavku Narodnog muzeja u Požarevcu, posvećene Viminacijumu, arheološkom nalazištu iz petog veka. Ovaj projekat, vredan 150.000 evra, predviđa i studentske obilaske muzeja u Požarevcu i Rešici, kao i turistički program koji će povezati Viminacijum i rumunski Apulum.

Drugi projekat, "Etnoselo iz 19. veka", odnosi se na rekonstrukciju Etnoparka na brdu Tulba u Požarevcu, izgrađenog šezdesetih godina prošlog veka, na inicijativu Narodnog muzeja Požarevac. Za prethodne četiri decenije, na ovom prostoru podignuto je osam objekata, među kojima su kuće za stanovanje, ambar, koš, staja i bunar, koji poseduju sve etnografske karakteristike narodnog graditeljstva sa područja Homolja. Ovim projektom, vrednim oko 215.000 evra, predviđeno je uređenje zelenih površina i kamenih staza, izgradnja amfiteatra i održavanje festivala etnokulture svojstvene području severoistočne Srbije i Rumunije. Rok za realizaciju oba projekta iznosi 20 meseci. "Uslovi za realizaciju i procenu uspešnosti projekta veoma su rigorozni i oni mogu biti odbačeni ukoliko se rokovi i predviđeni utrošak sredstava ne poštuju", rekao je direktor slovenačke "Aliante" Robert Ravnihar.