Otkrice novog ranoslovenskog lokaliteta

Zahvaljujuci upravi "Srbijasuma" u Sremskoj Mitrovici,njenom direktoru Gojku Janjatovicu i magistru Martinu Bobincu sa Sumarskog fakulteta,arheoloska nauka saznala je za jos jedan veoma redak spomenicki lokalitet iz ranog Srednjeg veka u Sremu,za utvrdjeno slovensko staniste u kojem je zivot poceo najranije u 10 veku i trajao do druge plovine 13 veka.U gustoj sumi izmedju Visnjiceva i Sremske Race,gde se nalaze i najstariji primerci hrastova u Evropi,na lokalitetu "Vraticina",otkriven o je do sada nepoznato zemljano utvrdjenje,udaljeno od sumom obrasle obale Save svega tridesetak metara.Objekat se sastoji od jedne centralne humke,visoke desetak metara,a okruzene veoma sirokim sancem.Oko tog sanca pruza se polukruzni odbrambeni nasip,visok gotovo kao i centralna humka,a oko njega je postavljen jos jedan manji sanac i verovatno pravougaoni nasip.Svojom kon-
figuracijom i osnovom taj zemljani lokalitet gotovo je indetican sa jedinim do sada otkrivenim objektom takve vrste na teritoriji Panonije,sa lokalitetom
"Gradiste" u Mrsunjskom lugu,koji se nalazi takodje u gustoj sumi na obali Save,u okolini Slavonskog Broda.To je do otkrica kod Visnjiceva bilo jedino poznato slovensko utvrdjenje tzv."barovitog tipa",kruznog oblika,dimenzija oko 0,80x0,80 metara,sa ulazom prema reci Savi.Avionski snimak "Gradista" u
Mrsunjskom lugu identican je lokalitetu "Vraticna",jedin o sto je on do danas ostao u pravoj prasumi,pa mu je avionski snimak u ovom trenutku nemoguc.
Tip ranoslovenskog gradista verovatno je bio rasiren u priobalnom sumskom pojasu Srema i Slavonije,ali se o njemu bez sireg arheoloskog istrazivanja jos
nista definitivno ne moze reci.Jedino po svom smestaju na barovitom terenu u sumi i po svom obliku lici na neke slicne lokalitete kod Polapskih Slovena.Sloz-
enim nacinom gradjenja,pogotovo sa dvostrukim odbrambenim nasipom,lokalitet "Vraticna" kod Visnjiceva ipak je razlicit od slicnih gradista u drugim slovenskim zemljama.Mozda se mora uzeti u obzir i polozaj tog lokaliteta unutar granice nekadasnje rimske provincije,sto je nesumnjivo moralo da ostavi traga u materijalnoj kulturi Slovena u Panoniji.Gruba keramika
,nadjena na "Vraticini" ,radjena je u periodu od 10 do 12 veka.Medjutim jos ranije je u istoriji isticano da su sva zemljana i drvena utvrdjenj na ovoj teritoriji nestala posle provale Tatara tokom druge polovine 13 veka,pa je veoma moguce da je kraj zivota i na ovom mestu bio povezan s tim istorijskim dogadjajem.Plitko i sasvim malo sondiranje na juznom kraju centralne humke otkrilo je tri skeletna groba,a na vrhu humke konstatovane su takodje pojedine ljudske kosti,sto je upucivalo na zakljucak da je humka na kraju post-
ala nekropola sa gusto ukopanim skeletnim grobovima.To ovaj lokalitet razlikuje od onog ne bas dalekog u Mrsunjskom lugu,u kojem posle sistemats-
og iskopavanja tokom 1949.godine nije pronadjen nijedan grob.Zbog svog po-lozaja i karaktera novootkriveni lokalitet kod Visnjiceva zahteva sistematsko istrazivanje,pogotov o sto je u blizini otkriven jos jedan lokalitet,doduse ravnicarskog tipa,na "Bojinom brdu" koji je mogao sluziti kao stalno naselje ut-vrdjenog gradista na obali Save.Gusti sumski tereni na teritoriji Srema verovatno kriju jos mnoga spomenicka iznenadjenja,sto ce moci da resi jedino
detaljno rekognosciranje.