Amazonke-svete ratnice ili svestenice

Na Hibrist reku besnu, tad stići ćeš,
ne prelazi je, jer se preći ne može,
dok na sam Kavkaz na tu goru najvišu,
ne prispeš, gde no reka besno navire
sa glavice. Prevaljujući visove
do zvezde što se dižu na jug udari,
I tada vojsci doći ćeš amazonskoj
što ne voli muškarce; u Temiskiri
kraj Termodonta one jednom živeće...

(Eshil: Okovani Prometej, 731-740)

Zagonetni antički mit

U helenskoj mitologiji Amazonke su žene ratnice, poreklom od boga Areja i nimfe Harmonije, koje su živele oko reke Termodonta u današnjoj Kapadokiji. Glavni grad bio im je Temiskira. Helensko predanje pripisuje im surov odnos prema muškarcima, koje su odstranjivale iz zemlje, ili ih sakatile i terale da se bave onim poslovima, koje su Grci smatrali ženskim. Odnose sa muškarcima imale su samo jednom godišnje, kako bi obezbedile potomstvo. Mušku decu su ubijale, ili ih slale očevima da ih odgajaju, dok su žensku same podizale. Devojčicama su uklanjale desnu dojku kako im ne bi smetala u gađanju strelom i bacanju koplja. Grci su ih predstavljali kao ratoborne i nasilne žene, koje su preduzimale osvajačke pohode ka teritoriji Grčke, Trakije i Sirije. Na tim pohodima, osnivale su mnoge gradove, posebno one na maloazijskoj obali - Mirna, Kima, Grinion, Smirna, Efes. Amazonke su u mitovima tesno povezane sa Arejem i Artemidom. Nazivane su Artemidinim pratiljama, a njima se pripisuje i osnivanje kulta Artemide Efeske. Kasnije se pripovedalo da Amazonke žive na dalekom jugu, u Libiji, na ostrvu u Tritonskom jezeru. Iz te oblasti, pod vođstvom kraljice Mirine, preduzimale su pohode sve do Lezba i Samotrake. Neki kažu da su naseljavale i Trakiju i Iliriju.


Reljef sa helenističkog sarkofaga iz Soluna na kome je prikazana borba sa Amazonkama.

U trojanskom ratu, prema Homeru i Ilijadi, Amazonke su se borile na strani Eneje i Trojanaca. Poslale su pred Troju jedan odred, koji je predvodila kraljica Pentesileja.

Najpoznatiji mitovi o Amazonkama vezuju se za Herakla i Tezeja, a za svaki, helensko predanje izgradilo je više različitih varijanti. Kada je Euristej naložio Herakluda mu donese pojas amazonske kraljice Hipolite, krenuo je na dalek put i stigao do obale Termodonta. Kraljica je htela da mu preda svoj pojas, ali je Hera pobunila ostale Amazonke, tako da je Herakle morao da se bori sa njima. U tom pohodu, Herakla je pratio Tezej, koji je oteo Amazonku Antiopu i odveo je u Atinu. Da bi se osvetile, Amazoke su krenule na grad, ali su bile poražene na Areopagu i morale su da se vrate u svoju zemlju. Motiv žene-ratnika, bio je omiljen u grčkoj umetnosti V veka pre nove ere. Ove borbe Grka i Amazonki, zapravo su bile aluzija na velike ratove Grka i njihovih persijskih neprijatelja.


Jedan od najranijih prikaza borbi sa Amazonkama (700 godina pre nove ere).

Osim ovog istorijsko-političkog značenja, Amazonka je bila ženski ekvivalent tipu atleta, koji je, umesto božanske, odražavao čisti ljudski ideal ženske snage. U grčkoj umetnosti, osim Amazonki, jedino su velike boginje Atena, Artemida i Afrodita prikazivane sa oružjem. Amazonke i amazonomahiju, helenski umetnici prikazivali su na reljefnim frizovima, frontonima, vaznom i monumentalnom slikarstvu, ali su izrađivali i vajarska dela koja su predstavljala žene-ratnike.

Navedene mitološke priče nisu odraz istorijske stvarnosti, već su prilično nerealni opisi, a ničim nije dokazano da je na području Kapadokije ikad postojalo društvo u kome su žene imale dominantnu ulogu.


Amazonke su bile inspiracija i antičkim skulptorima Praksitelu i Kvesijusu. Najčešće se prikazuju skulpture ranjenih Amazonki obučene u helensku odeću.

Šta kaže Herodot?

Pominjanje žena ratnika nije iscrpljeno mitologijom. Ovo pitanje, zanimljivo je iz razloga što ih antički pisci, od Herodota do Marcelina, pominju van mitološkog konteksta kao istorijsku stvarnost, što je i otvorilo mogućnost za arheološku proveru ovakvih priča. Od posebnog značaja je Herodotovo izlaganje u četvrtoj knjizi, gde se svojom pričom nadovezuje na stare grčke mitove i objašnjava šta se desilo sa preživelim Amazonkama nakon rata sa Helenima. U ovoj priči, Herodot prenosi legendu o nastanku nomadskog naroda Sauromata (Sarmata).

"... kada su Heleni ratovali sa Amazonkama (Skiti nazivaju Amazonke Oiorpata,

što na helenskom jeziku znači "mužoubica", jer oior znači čovek, a pata znači ubiti),
tada su, kako se priča, posle pobede kod Termodonta Heleni otplovili na tri lađe s
onim Amazonkama koje su uspeli da zarobe, a ove su na pučini napale na muškarce
i sve ih poubijale. One nisu znale za brodove niti su umele da rukuju krmama,
jedrima ni veslima, nego su, kada su poubijale sve muškarce, pustile da ih nosi vetar
i talasi, pa su tako dospele do grada Kremna u Meotskom jezeru (danas Azovsko
more - prim. autora). Ovaj grad nalazi se u zemlji slobodnih Skita. Tu su se
Amazonke iskrcale sa lađa i krstarile po okolnim predelima. Od prve ergele na koju
su naišle otele su konje i, jašući na konjima, pljačkale su skitska naselja. Skiti su bili
u nedoumici šta da rade, jer im nije bio poznat ni njihov jezik, ni njihovo odelo, ni
sam narod, i nisu nikako znali otkud su došle, a mislili su da su one mladi momci;
najzad ipak stupe sa njima u borbu. U borbi Skitima padne u ruke nekoliko njihovih
leševa i tako doznaju da su to žene. Oni se posavetuju i odluče da ih više nikako ne
ubijaju, nego protiv njih pošalju onoliko svojih mladih momaka koliko je i njih bilo.
Ovima narede da podignu logor u blizini logora Amazonki i da rade isto što i one
rade; a ako ih one napadnu, da se ne bore, nego da se dadu u bekstvo; a kad
prestanu da ih gone, da ponovo dođu blizu njih i da podignu logor. To su Skiti
odlučili zbog toga što su hteli da im one rode decu".

Nakon toga je došlo do postepenog zbližavanja skitskih mladića sa Amazonkama. O njihovom zajedničkom životu Herodot govori sledeće:

"...otada su spojili svoje logore, zajedno se nastanili i svaki je uzeo za ženu onu sa

kojom je prvo stupio u odnose. Muževi nisu bili u stanju da nauče jezik žena, dok
su žene naučile jezik muževa. Kad su već mogli da se sporazumevaju, rekoše
muževi Amazonkama: "Mi imamo roditelje i imanja i ne treba i dalje ovako da
živimo, nego hajdemo da živimo sa ostalima. Tamo ćete nam jedino vi biti naše žene
i ne trebaju nam druge". Ove im na to ovako odgovore: "Mi ne možemo živeti s
vašim ženama, jer smo naviknute na jedne, a one na druge običaje. Mi gađamo
strelama, bacamo koplja, jašemo konje, a ne znamo da radimo ženske poslove; a
vaše žene ne bave se tim poslovima koje smo nabrojale, već one obavljaju ženske
poslove i sede na kolima i nikud ne idu, pa čak ni u lov. Mi se, dakle, s njima nećemo
moći slagati. Već ako ste rešili da se s nama oženite i ako hoćete da dokažete da
s nama imate časne namere, to idite svojim roditeljima, uzmite svoj deo nasledstva
i onda dođite da sami živimo".

Verni prikaz stepske konjanice .

Skiti su prihvatili njihov predlog i primili deo imanja od roditelja, ali ubrzo su Amazonke postavile još jedan uslov. Ovoga puta su želele da se zajedno nasele u novoj zemlji. U daljem izlaganju, Herodot opisuje njihovo putovanje:

"Mladići i na to pristanu. A kad su prešli preko Tanaisa (današnja reka Don -

prim. autora), putovali su prema istoku od Tanaisa puna tri dana, a od Meotskog
jezera tri dana prema severu. Najzad su došli i naselili se u zemlji u kojoj i sada žive.
I posle toga su one živele isto onako kako su odvajkada živele žene kod Sauromata:
išle su na konjima u lov, i sa muževima i bez njih, išle su u rat i oblačile se isto kao
i muškarci.

...Sauromate govore skitskim jezikom, ali oduvek govore nepravilno, jer ga
Amazonke nisu bile dobro naučile. U pogledu udaje kod njih postoji ovakav običaj:
ni jedna devojka ne može da se uda dok ne ubije bar jednog neprijatelja. A neke
od njih ostare i umru neudate, jer nisu mogle da ispune određene propise".


Grob naoružane Sarmatke, IV vek pre nove ere, Holodnji Jar, Ukrajina.

A šta kažu arheolozi?

Ako ispratimo navedeni opis Herodota o kretanju skitsko-amazonske družine, vidimo da se njihovo boravište nalazilo na prostoru istočno od donjeg toka reke Don i oko reke Volge. Na tom prostoru treba očekivati arheološku potvrdu ili negaciju Herodotove priče. Ruski arheolozi, materijalnu kulturu nomada iz Herodotovog i nešto ranijeg vremena (VI/V vek pre nove ere) otkrivenu na tom prostoru, nazvali su kultura Donja Volga i Samara-uralska kultura. Kao i kod većine nomada, jedinu materijalnu zaostavštinu ovog naroda čine ostaci pokojnika sahranjenih ispod kamenih ili zemljanih humki. U ovom slučaju, to je bilo dovoljno da se pokaže da Herodotove, ali i priče drugih istoričara, nisu sasvim bez osnove.


Rekonstrukcija sarmatskog para - konjanika, na osnovu nalaza iz grobova i prikaza na persijskim reljefima.

U brojnim ženskim grobovima pored ostataka pokojnice, pronađena je uobičajena ženska oprema: bronzane i zlatne narukvice, naušnice, bronzana ogledala, oglice sa perlama od zlata, staklene paste, kalcedona i ćilibara. Pored nakita, u 20% ženskih grobova pronađeno je oružje, položeno na istovetan način kao i kod muških sahrana. Uglavnom se radi o standardnoj ratničkoj opremi ranih Sarmata: bodežima, mačevima, luku sa strelama. Treba napomenuti da je do sada otkriveno i istraženo više stotina grobova. Takođe je zanimljivo da je skoro svaki grob odrasle osobe, bez obzira na pol, sadržao barem jedan nož. U jednom manjem broju slučajeva i muškarci i žene sahranjeni su zajedno sa konjem, što je predstavljalo osobitu počast u tradiciji nomadskih naroda. Ipak, ovaj običaj je nešto češći kod muških sahrana. Na istom području, uočena je još jedna zanimljiva pojava u pogrebnom ritualu. Naime, veliki broj žena sahranjen je sa neobičnim prilogom - kamenim posudama, ukrašenim u skitskom tzv. životinjskom stilu. Analizom ostataka sa posuda utvrđeno je da je na njima sagorevao tamjan ili slične aromatične smole. Pošto ovakvih predmeta nema u muškim grobovima, pretpostavlja se da su ove žene imale istaknutu ulogu u zajednici, verovatno kao nekakva vrsta sveštenica, u nama nedovoljno poznatoj sarmatskoj religiji.


Kamene posude pronađene u skitskim ženskim grobovima.

Slična praksa prethodnoj postojala je kod sarmatskih plemena u V stoleću, istočno od Volge, na južnim obroncima Urala. Arheolozi su ovu kulturu nazvali Prokhorovka kultura, u okviru koje je istraženo više stotina grobova. Pronađeni dugi mačevi i skitske trobride strelice od bronze, pretstavljaju uobičajnu opremu skoro svakog muškog groba, ali se isti sadržaj često može naći i u ženskim sahranama. I ovde, zajedno sa pokojnicima pokopani su često konj ili ovca.


Poprečni presek jedne od humki iz Pokrovke, ispod koje je sahranjena žena ratnik.

Kao što se vidi, arheolozi su utvrdili da Herodotova priča nije bez osnova, odnosno bar poslednji njen deo, koji se odnosi na sam položaj žene u sarmatskom društvu, kao i na životni prostor ovog naroda u vreme Herodotova života. Priča je tim delom istinita verovatno i zbog toga što je Herodot sredinom V veka boravio u helenskim kolonijama na Crnom moru. Sarmate, zbog njihove udaljenosti od Olbije, nije mogao videti svojim očima, već je mogao čuti priče koje su lokalni Grci primili posredstvom Skita, zajedničkih suseda Grka i Sarmata. Maštoviti Grci preuredili su priče, vezujući ih za stariji "sloj" vlastite mitologije, kako bi objasnili nastanak njima čudnog naroda. Prostorni problem udaljenosti mitskih Amazonki od Sarmata rešili su tako što su poražene Amazonke "prevezli" iz Kapadokije preko Crnog mora, do obale Meotskog jezera gde su živeli Skiti, i na taj način objasnili poreklo ovog naroda i sebi i drugima.


Vrhovi strela i mač pronađeni u jednom ženskom grobu iz VI veka pre nove ere.

Arheološka istraživanja u bivšem Sovjetskom Savezu, pokazala su da fenomen ženskih grobova sa oružjem zahvata mnogo širi prostor od onog na kome su živeli Sarmati u VI i V veku pre nove ere. Tako, pojedini ženski grobovi na teritoriji susednih Skita pokazuju prisustvo naoružanih žena i kod ovog naroda. U oblasti šumovitih stepa Ukrajine otkriveno je više ženskih grobova iz V i IV veka sa tobolcem i strelicama. Posebno se izdvaja grob iz Kutija, zapadno od donjeg Dnjepra, gde se pored sahranjene žene nalazio gvozdeni mač i tobolac sa 36 strelica. Neki istraživači pokušali su da objasne ovu pojavu brakovima između Skita i sarmatskih žena. Sa druge strane, pažljivo iščitavanje antičkih istoričara govori u prilog postojanja ne samo žena ratnika, već i njihovog aktivnog učešća u rukovođenju ovim zajednicama i drugim stepskim plemenima. Ovo potvrđuje dobro poznati istorijski primer naroda Masageta, severnih suseda carstva Ahmenida, koji su živeli između reka Sir-Darije i Amur-Darije (današnji Uzbekistan), u oblasti koja je tada bila mnogo pogodnija za življenje nego danas. Njihov način života bio je skoro identičan skitskom ili sarmatskom. Pored toga što su važili za dobre i surove ratnike, ovom narodu se pripisivao kanibalizam, a njihovim ženama sloboda u vanbračnom opštenju sa muškarcima. U istoriji je ostalo zapisano da su pod vođstvom svoje velike kraljice godine 529. pre nove ere potukli vojsku persijskog cara Kira, osvajača čitave Azije, dok je sam car bio ubijen.


Amuleti koji su pripadali ratnici-"Amazonki".

Novija istraživanja na rusko-kazahstanskoj granici, potvrdila su prethodne pretpostavke. Američki arheološki tim otkrio je veliki broj ženskih grobova u kojima su pronađeni mačevi i strele. Pored toga, pronađeni su i drugi dokazi da su žene iz ove zajednice vodile život sličan muškarcima. Naime, antropološkim analizama primećene su deformacije kostiju specifične za dugogodišnje jahače konja, dok je za jednu ženu ustanovljeno da je preminula od posledica ranjavanja strelom.

Narod Sarmata, na čijoj teritoriji se nalazi i najveći broj grobova žena-ratnika, pripadao je indoevropskoj jezičkoj porodici, odnosno grani severnoiranskih jezika. Po svedočenju antičkih pisaca, Sarmati su bili najsrodniji Skitima, ali takođe bliski i sa Medima, Perasijancima, Parćanima, te sa plemenima naseljenim u ogromnim prostranstvima severno od Kavkaza i iranske visoravni, koje su Persijanci nazivali Sakima i Masagetima. Stotinama godina, antički pisci opisivali su ova plemena kao stalno pokretne stočare. Pretežno su živeli od blagodeti koja su im pružala njihova stada - mleka, mlečnih proizvoda i mesa, mada im ni ratni plen nije bio stran. Celokupnu imovinu koju su imali, smeštali su na kola prekrivena brezovom korom, koja su vukli volovi. Njihovi neprijatelji, Grci, Rimljani i Persijanci, govorili su za njih da su dobri ratnici koji su se od malih nogu priremali i vežbali za težak ratnički život. Na to upućuju i nalazi grobova dece od 10 do 13 godina, pokopane sa delovima ratničke opreme. No, osim jezičke i opšte srodnosti (materijalne kulture i načina života), ovi narodi su imali i specifične muško-ženske odnose u poređenju sa svim susednim narodima, a posebno sa onima koji su izgradili velike civilizacije Mediterana i Bliskog istoka. Ovo takođe potvrđuju arheološka otkrića koja izlaze iz okvira sarmatske teritorije, a razbacana su po ogromnim prostranstvima evroazijskih stepa.


Mozaik sa prikazom žene-ratnice, na konju.

Saznanja dobijena dosadašnjim arheološkim istraživanjima su ipak nedovoljna za stvaranje jasne slike o ustrojstvu društava severnoiranskih nomada. Proučavanje odnosa među polovima unutar drevnih zajednica ograničeno je na tekstove antičkih pisaca i predstave u umetnosti. U nedostatku istorijskih izvora, ili proveri onih sumnjivih i nepouzdanih, ključnu ulogu imaju arheološka istraživanja. Naročit značaj imaju grobovi, kao jedan od pouzdanijih izvora, pod uslovom da su se određene razlike u društvenom statusu odrazile na pogrebne rituale. Zato, ne treba da čudi široka lepeza tumačenja ove pojave, koja kreću od toga da je oružje u ženskim grobovima pripadalo njihovim postradalim muževima u tuđini, do toga da se tumače kao znaci ženske dominacije u ovim zajednicama. Kao što se može pretpostaviti, ovakvi stavovi su pretežno zavisili od ideološke opredeljenosti i pola samih autora-arheologa.


Prikaz borbe dve osobe, sa natpisom ispod, koji pominje Amazonke.

Činjenice, međutim, ne idu u prilog ni jednom od ovih krajnjih stavova. Brojnost ovakvih grobova, kao i tragovi na kostima pokojnika, govore o tome da jedan deo žena imao udela u nekim bitkama, ali su nešto brojnije bile žene koje su sahranjivane samo sa nakitom i kozmetičkim priborom. Pored toga, veliki broj žena je verovatno obavljao funkciju sveštenica ili proročica, što im je obezbeđivalo uvaženi položaj nevezan za nošenje oružja. Sa druge strane, u VI i V veku pre nove ere, skoro svi muškarci bili su sahranjivani sa oružjem, a uz to, njihovi grobovi su uglavnom bogatije opremljeni. Ovakav odnos nam govori da je samo jedan deo žena, uglavnom mlađih, igrao ulogu ratnika i to iskljčivo u odbrambenim ratovima, ili u odsustvu muškaraca, kada su direktno bili ugroženi njihovi kampovi i teritorije. Velike količine nakita u istim grobovima pokazuju da se uprkos ratovanju, ove ratnice nisu odricale sitnih ženskih zadovoljstava i potreba. Ovakvom razmišljanju ide u prilog i činjenica da nikada nije zabeležen sukob Grka i Rimljana sa ovakvom vojskom, koji su doduše bili česti tek od II veka pre nove ere. Upravo negde u to vreme datuju se poslednji ženski grobovi sa oružjem, čiji je broj u postepenom padu od kraja V stoleća. Proces smanjivanja procenata žena-"ratnika", verovatno ne bez razloga, paralelan je sa pojavom izražene socijalne diferencijacije i postepenim jačanjem posredničke trgovine, posebno kod sarmatskih plemena. Na arheološkom planu ovo se ogleda u pojavi posebnih aristokratskih grobalja sa bogatim prilozima grčkog porekla (iz crnomorskih kolonija), zatim sa Kavkaza, Persijskog carstva i Srednjeg Istoka sa jedne, dok sa druge strane postoji veliki broj grobova bez ikakvih priloga. U vreme kada su se pojedina sarmatska plemena doselila na granice Rimskog Carstva, umesto mača, kraj ruku svojih pokojnica su uglavnom polagali preslice za predenje vune.


Karta rasprostranjenosti stepskih naroda od VI do IV veka pre nove ere.

Dakle, sarmatske žene u vremenu između VI i II veka jesu bile ratnice, ali njihov život osim te činjenice nema drugih dodirnih tački sa mitskom Amazonkama, te ih zato ne treba poistovećivati. Osim povremenog vojevanja i nošenja odeće slične muškoj, vodile su izgleda, uobičajan porodični život za to vreme, koji je obuhvatao i brigu o kolima i potomstvu. Ova dvojaka uloga obezbedila je mnogo bolji status u društvu nego što su ga ikad mogle imati helenske žene. Stoga je jasno zašto ih heleni ipak nisu izjednačavali sa Amazonkama, već su ih smatrali potomcima nastalim iz mešanja sa Skitima. Sa druge strane, stare mitološke priče predstavljale su antitezu grčkom društvu i poruku potomstvu o nadmoćnosti helenskih predaka nad svim mogućim i nemogućim protivnicima, pa i nad ženskim šovinističkim društvom Amazonki.


Ana Živanović
student 4. godine arheologije
Jagodina

Radivoje Arsić
apsolvent arheologije
Paraćin

Amazonke - zene ratnici (1)

Anticka sjecanja
Legende i mitovi o Amazonkama, neukrotivim i nemilosrdnim zenskim ratnicima, tokom minulih stoljeca prošle su mnoge ispite i provjere, pa ipak, još i danas, prica o njihovom postojanju nije izgubila aktuelnost. Naprotiv!


Posljednje, ko zna koje po redu, "otkrivanje" prapostojbine zena-ratnika, svjetski su mediji zabiljezili sredinom januara/sijecnja 1976. godine, kada je poznati talijanski arheolog Gvido Boldrini, znanstvenik koji je svoj zivot posvetio proucavanju podataka o postojanju mitoloških Amazonki, sazvao tiskovnu konferenciju i javnosti obznanio svoja posljednja otkrica:
- Poslije dugotrajnih i napornih traganja, uspjeli smo pronaci veliki broj keramickog posuda, vrceva i pladnjeva, što odrazava nacin zivota legendarnih zena-ratnica. Otkopavanja koja smo na teritoriju Brazila obavili moje kolege i ja, svjedoce da je pleme Amazonki, zena-ratnika, uistinu postojalo!

Sta kazu legende?
Gvido Boldrini u svijetu istrazivaca nije nepoznat. Puna je dva desetljeca, sa svojim suradnicima, strpljivo proucavao biljni i zivotinjski svijet Amazonije; pješice i raznim sredstvima prevoza prevalio je desetine tisuca kilometara; boravio je medu brojnim divljim amazonskim plemenima i kopao na mnogim mjestima za koje je pretpostavljao da su pod površinom tla sacuvali kakve-takve ostatke mozebitnih naselja legendarnih Amazonki. Pa ipak, njegovo otkrice u Brazilu, nije do kraja potvrdilo autenticnost drevne sage koja je još uvijek omiljena tema brojnih avanturista i istrazivaca.


Mit o divljim i opasnim zenama-ratnicima datira, kako je poznato, iz najstarijih vremena ljudske historije. Susrecemo ih još kod Homera, potom kod grckog historicara i moraliste Plutarha (oko 50 - 125 n.e.), Pausanija i u gotovo svim "aleksandridama" , pricama koje govore o ratnim pohodima i uspjesima grckog osvajaca Aleksandra Velikog (356-323 pr.n.e.).
Cak ni on, kazu predanja, nije mogao ostati pošteden okršaja s tim navodnim ratobornim "muškaracama", beskompromisnim ratnicima koje su se borile hrabro i do posljednjeg daha, te paranoicno mrzile muškarce i, nerjetko, bezobzirno ubijale cak i vlastite sinove!
Konacno, ova uzbudljiva saga ocigledno je doprinijela da i najmocnija rijeka na svijetu - Amazon - dobije svoje ime!

Sta su zabiljezili grcki povjesnicari?
Nesvakidašnja legenda o djevojkama-ratnicima izazivala je kroz historiju ljudskog roda veliku paznju medu istrazivacima, misionarima i odvaznim putnicima, tim prije što je postojanje Amazonki oduvijek smatrano - kontraverznom cinjenicom. Cak je i samo njihovo ime bilo kontraverzno. Grcki historicar Herodot (oko 481- oko 425 pr.n.e.), koji je ucestvovao u grcko-perzijskim ratovima, kaze da ime Amazonki potjece od skitske rijeci koja oznacava "ubice muškaraca". No, drugi je historicari izvlace iz cerkeske rijeci, koja oznacava "sve one koji obozavaju Mjesec", a treci misle da su u pravu oni koji tvrde da je narod zena ratnika s pravom dobio svoje ime prema grckoj rijeci "amazos"("bez dojke"), buduci da su Amazonke mladim djevojkama amputirale ili spaljivale desnu dojku kako im ne bi smetala pri gadanju strijelom ili bacanju koplja!
Jedno je vrijeme smatrano da Amazonke zive negdje u Maloj Aziji, u oblasti Euksina ili Crnog mora i da odatle polaze u svoje ljute osvajacke pohode. No, kasnije se vjerovalo da nastanjuju prostor oko Kavkaza, a u svojim ih djelima spominju i veoma strogi grcki povjesnicari, koji su pratili Aleksandra Makedonskog u njegovim osvajackim pohodima na Istok.

Kako su odgajane Amzonke
Kasnije su romanopisci i kronicari ovoj legendi dodavali nove (mozda izmišljene) detalje. Tako se do današnjih dana ocuvalo prilicno detaljna slika o njihovom zivotu, aktivnostima i društvenom ustrojstvu. Znamo, izmedu ostalog, da su za vladara imale kraljicu, da je najvaznije odluke donosio zenski parlament i da su se zenska djeca, poput Spartanaca, od malih nogu ucila borilackim vještinama.


Problem brojcanog odrzavanja rješavale su na jednostavan nacin: jednom su godišnje pozivale muškarce iz susjednog plemena Gargareanaca, o kojima gotovo ništa ne znamo, na veliku svetkovinu mira i ljubavi, cija je jedina svrha bila razmnozavanje rase.
Muška djeca koja su se radala iz tih veza, bila bi vracena svojim ocevima ili osudivana na smrt, dok su majke pazljivo odgajale svoje djevojcice i vec ih od prvih dana zivota poducavale da jašu, idu u lov, krote divlje konje i junacki se bore do posljednjeg daha. Drugim rijecima, Amazonke su svoj ratnicki zivot prilagodavale svojim interesima i svojim pogledima na svijet, izokrecuci naglavacke tradicionalnu strukturu klasicnog društva, koje je, kako je poznato, bez iznimke bilo patrijarhalno!
Tako je historija dobijala nova, zanimljiva obiljezja i dramatiku.
Za suvremenike antickog i predantickog vremena, Amazonke su bile samo jedno od polubarbarskih ratnickih plema koja su nastanjivala granicna prostranstva helenskog svijeta i koja su, s vremena na vrijeme, vodila zestoke bitke protiv Lidijaca, Frigijaca, Trojanaca i drugih naroda u Maloj Aziji. Njihovo naoruzanje sacinjavali su luk i strijela, koplje i laka sjekira, te štit u obliku polumjeseca i lagani šljem. Bile su vješte jahacice, te su njihovi napadi bili iznenadni i ubojiti.