Istorija gradova-Pariz

ISTORIJA PARIZA
Grad je nastao u III vijeku prije nove ere tako što je grupa keltskih ribara (poznatih po imenu Parisi) naselila Ile de la Cite, malo ostrvo na kome je i danas centar Pariza. Naselje je nazvano Lutecija- mjesto opkoljeno vodom. Godine 52. p.n.e. Cezar osvaja grad. Germanska plemena osvajaju ga u III vijeku, a 150 godina kasnije (451. godine) Huni sa Atilom na čelu kreću na Pariz. Tada izvjesna Ženjev obećava da će spasiti grad- molitvom. I čudo se zaista dogodilo. Iz nepoznatih razloga Huni su krenuli u drugom pravcu, a Ženevjev je proglašena sveticom, zaštitnikom grada. U V veku u Galiju prodiru Franci i njihov kralj CLOVIS proglašava Pariz prestonicom franačkog kraljevstva (odatle ime Francuska). Pariz je takođe i rezidencija grofa Eudes koji odbija napad Normana 886. godine. Dolaskom dinastije Kapetien pospješuje se razvoj grada čiji se napredak zasniva na riječnoj trgovini U XII Pariz postaje grad na glasu- započinje gradnja Notr Dama i Luvra. Dok su se na desnoj obali Sene razvijale ekonomske aktivnosti, na lijevoj obali je 1215. godine osnovan univerzitet. Pod Karlom V Pariz dobija novi pojas zidina Srednjovjekovni Pariz je centar umjetnosti i intelektualnog života Evrope. U XVIII vijeku Pariz predstavlja jedno od prvih kulturnih središta Evrope, okružen zidinama poreznika, broji u to vrijeme 600. 000 stanovnika. Grad koji je u doba moderne monarhije doživio duboku transformaciju, biva jedno vrijeme istisnut od Versaja gdje se Luj XIV nastanjuje 1682. godine, a Pariz konačno postaje prijestonica među prijestonicama. Glavna scena velike francuske revolucije (pad Bastilje, stvaranje Pariske komune), Pariz je, takođe, mjesto izbijanja revolucija 1830. i 1848. godine. Svakako najzaslužniji za današnji izgled grada je veliki urbanista XIX vijeka, Baron Hausman koji grad mijenja iz temelja. On je tvorac arondismana (na koje je grad podjeljen), njegova je ideja da glavne tačke grada budu veliki trgovi u koje će se ulivati široki bulevari, on je projektovao Operu, Bulonjski i Vincennes park... Grade se velike urbane perspektive, teritoriji Pariza pripaja se 11 perifernih opština. Na taj način se, 1860. godine, broj arondismana u glavnom gradu penje sa 12 na 20, a buržujske četvrti koncentrišu se u njegovom zapadnom dijelu. Pad Pariske komune (mart-maj 1871.) utiče na promjenu opštinskog statuta grada, zbog čega on ostaje bez gradonačelnika.Kao mjesto održavanja nekoliko svjetskih izložbi (1878, 1889, 1900), Pariz se afirmiše kao jedna od velikih kulturnih prijestonica koja broji, 1900. g. 2,5 mil. stanovnika. Od 1940. do 1944. Pariz živi pod njemačkom okupacijom. Godine 1975. proglašen je teritorijalnom zajednicom, koja je istovremeno i opština i departman, a od 1977. godine gradom upravlja izabrani gradonačelnik kome pomažu, počev od 1983. , savjeti arondismana predvođeni gradonačelnicima arondismana.

Trijumfalna kapija je jedan od zaštitnih znakova Pariza. Građena je od 1806. do 1836. god. u slavu Napoleonovih vojnih trijumfa. Sada je posvećena neznanom junaku. Sa nje se pruža veličanstven pogled na grad svjetlosti.

KATEDRALA NOTRE DAME

Još od vremena kada su se PARISII naselili, na ističnoj strani ostrva (Gradsko ostrvo-ILE DE LA CITE) nalazila se crkva, a na zapadnoj kraljevska palata. Danas su to NOTRE DAME i PALAS DE JUSTICE.
Notr Dam je najposećenija katedrala u Francuskoj. "Teška kao slon, a laka kao leptir" (Anatole France).Radovi su započeli 1163 god., gotski stil, izuzetno proporcionalna. Fasada je vertikalno podeljena stubovima na tri dela, a horizontalno galerijama takođe na tri dela. Ima tri portala, iznad njih galerija kraljeva sa 28 statua, rozeta prečnika 10m sa vitražima iz XIII veka. Dve nedovršene kule sa prozorima visokim 16m.

JELISEJSKA POLJA
(AVENUE DES CHAMPS ELYSEES)

U XIX veku postaju popularno mesto sastanaka. Grade se brojne privatne palate koje su posle I sv. rata zamenjene luksuznim prodavnicama, restoranima, poslovnim prostorima. Avenija je široka 70m i "najlepša na svetu".

MARSELJEZA ~ Fransua Rid


Ovo delo je visoki reljef u bronzi izveden na Trijumfalnoj kapiji. Skulptura predstavlja vojnike koji kreću u vojni pohod. Izvedena je u dva nivoa. U prvom nivou centralno mesto zauzima vođa koji u desnoj ruci visoko drži skinuti šlem, a levom rukom je prigrlio mlađeg vojnika i ohrabruje ga pred borbu. Sa leve i desne strane vođe, nalaze se obični vojnici. Jedan od tih vojnika, koji je na desnoj strani, gleda prema gore tj. prema vojniku ženi koja se nalazi u drugom nivou iznad njihovog vođe. Ona u desnoj ruci drži mač uperen napred, a levom podignutom u vis poziva vojnike u borbu. U pozadini ove figure su krila, a iza njih viore se zastave. Cela skulptura je dinamična jer su svi likovi u pokretu. Uočava se kontrast svetlo-tamno između ispupčenih i udubljenih delova koji se naročito ističu na naborima haljine ženske figure, krilima i mišicama vojnika.

PALATA PRAVDE
(PALAS DE JUSTICE)

Još od vremena kada su se PARISII naselili, na ističnoj strani ostrva (Gradsko ostrvo-ILE DE LA CITE) nalazila se crkva, a na zapadnoj kraljevska palata. Danas su to NOTRE DAME i PALAS DE JUSTICE.

SVETA KAPELA
(SAINTE CHAPELLE)

Sagrađena je 1248. god. po naredbi kralja SAINT LOUIS. Povezana je sa njegovim sobama u Palati pravde(PALAIS DE JUSTICE). Vrhunac gotske arhitekture. Donja kapela, visoka 7m bila je dostupna svim vernicima. Gornja, kraljevska kapela je jedinstvena u svetu zbog prekrasnih vitraža čija je površina 618m2.

CONCIERGERIE I NOVI MOST
(PONT NEUF)

Konseržeri je zgrada koja je pripadala osobi zaduženoj za održavanje kraljevske palate. Čuvena Salle des gendarmes (sala žandarma), četvorobrodna 68m dužine, 27m širine i 18m visine. Muzej Dorsej (Le Musee D'Orsay) iz koga su Ludvig 16. i Marija Antoaneta izvedeni na giljotinu.
Novi most podignut 1604. god. je najstariji pariski most. Prvi most od kamena. Podignut u vreme Anrija IV čija se konjanička statua nalazi u blizini.

PANTEON
(PANTHEON)

Sagrađen u XVIII veku, spoj gotske lakoće i grčke raskoši i lepote. Peristil sa 22 korintska stuba, kupola teška 10.000t. 1885. god. u Panteon su preneti ostaci Victor Hugo-a i ispisano je na fasadi: "Velikim ljudima, zahvalna otadžbina". U Panteonu počivaju: MIRABEAU, MARAT, VOLTAIRE, ROUSSEAU, HUGO, ZOLA, JAURES, GAMBETA, MOULIN, CASSIN, MARLAUX.
AJFELOVA KULA
(TOUR EIFFEL)

Simbol Pariza, ljudske genijalnosti i kreativnosti. Kulu je podigao francuski inženjer Gistav Ajfer sa namerom da od toga načini najveći događaj velike svetske izložbe u Parizu. Završena je za dve godine, 31.03.1889. god. Visoka 320,75m, teška 9700t, I sprat: 57m, II sprat: 115m, III sprat: 274m. Do vrha vode 1792 stepenice. Vidljivost sa vrha oko 70km. Oscilira 12cm. Visina varira 15cm, zavisno od temperature. 16000 posetilaca dnevno. Parčadi gvožđa 18038 i farba se svake 7. godine, a za to se utroši 40t farbe.

MONA LIZA ~ LEONARDO DA VINČI

To je portret Đokonde, žene grofa Đokonde (bar se tako tumačilo do skora), koja mu je po predanju pozirala 4 god. uz muziku i uz čitanje. Portret je za ono vreme, a to je doba visoke, pozne renesanse bio krajnje neobičan, obzirom da se radi o 3/4 portretu-to znači vidi se njeno lice, glava, poprsje i ruke, ali ne i cela figura,mada je jasno da model sedi. Postoje neka tumačenja da je Leonardo zapravo u ovom portretu pokazao nešto izmenjen sopstveni lik (može se uporediti sa njegovim portretom u starosti sa sedom bradom i kosom rađen srebrnom pisaljkom).
Portret poseduje izvanrednu mirnoću, spokojstvo i vedrinu što povlači i poza ruku blago skrštenih. Ova mirnoća nije izraz trenutnog stanja i raspoloženja modela već izražava opštu karakteristiku visoko kultivisanog ljudskog bića. Da bi se potpuno razumela ova slika moramo se setiti antičke umetnosti naročito arhajskog perioda koje ima karakterističan "arhajski osmeh". On prikazuje stanje potpune duševne harmonije sigurnosti i opuštenosti-kalokagatije(kalokag athos).
kalos-dobar i lep
k-i
agathos-plemenit
To označava dobrotu, lepotu i plemenitost odjednom.Poznato je da je Leonardo, kao i svi drugi renesansni autori mnogo čitao prevedene starogrčke tekstove pa je u portretu grofice Đokonde želeo da izrazi upravo ove pomenute osobine, harmoniju duha i tela, otmenost i plemenitost.
Da se ne radi samo o realističnom portretu jedne bogate savremenice Leonarda, dokazuje i pejzaž u pozadini, koji je krajnje idealizovan. On ne predstavlja konkretno mesto, vać idealnu prirodu, a spoj njenog lika i prirode može nas navesti na misao o skladu čovaka i prirode uopšte.
Boje su prirodne, mrke, zelenkaste, ružičaste, najvažniji je inkarnat (koža lica i ruku) koji je Leonardo predstavio izuzetno vešto lazurno-glatko bez vidljivih poteza četkice. Slika ima oblik piramide jer ima dubinu-pejzaž. Uočljiva je i asimetrija kao estetski fenomen.

Luvr je najljepši muzej na svijetu u najljepšoj palati na svijetu. On obuhvata cjelokupnu umjetnost svih razdoblja, svrstanu u šest odjeljenja: 1) grčke i rimske starine, 2) istočnjačke starine, 3) egipatske starine, 4) vajarstvo srednjeg vijeka, renesanse i novijeg doba, 5) slike i crteži i 6) umjetnički predmeti iz doba srednjeg vijeka, iz doba renesanse i novijeg doba.

Luvr je podignut na mjestu gdje se nekad nalazilo srednjovjekovno utvrđenje, a francuski kraljevi su u njemu živjeli sve do 1682. godine, kada je dvor preseljen u Versaj. Posebno je značajno istočno pročelje (udvojene kolonade), koje je kreirao Pero i južno pročelje koje je djelo Leskoa.


Već 1793. (kada je palata službeno promovisan u muzej) Luvr je posjedovao više od 650 umjetničkih djela, od čega tri Da Vinčijeva, četiri Rafaelova, i dva Ticijanova. Kad je 1933. vršen posljednji popis, ovdje je čuvano više od 173. 000 eksponata. Tu se nalaze svjetski poznata djela, kao što su Milska Venera, Da Vinčijeva " Mona Liza ", i francuski krunski nakit. Zaista ne morate da budete ljubitelj umjetnosti i muzeja da biste shvatili kako je boravak u Parizu, bez obilaska Luvra, pravi grijeh.
Godine 1981. odlučeno je da se Luvr proširi i ponovo raspodjeli umjetnička kolekcija u gotovo cijeloj zgradi. Po zamisli arhitekte Peia iz 1983. svečano je otvorena 1989. staklena piramida, smjela, elegantna, sa konstrukcijom od aluminijuma i nerđajućeg čelika, visoka 21 metar. To je, u isto vrijeme, lijepa arhitekton-
ska realizacija, jednostavna i sa funkcionalnim rješenjem za pristup u veliki Luvr kroz prostran i svijetao suteren.


Gradnja Luvra je započeta u doba Filipa Avgusta, nastavljena za Šarla V, Fransoa I, Katarine Mediči, Henrija IV, Luja XIII, Napoleona I, a završena u vrijeme Napoleona III. Glavni arhitekti koji su radili na podizanju Luvra su Leskot, Žak II Androa Du Serse, Lemersier, Le Vo, S. Paru, Persije, Fonten, Viskonti, Lefiel. Palata je u periodu od 1971-1973. pretvorena u muzej u kome je izložena jedna od najbogatijih zbirki umjetničkih djela u svijetu. Kolekcije iz druge polovine XIX vijeka su 1986. godine preseljene u muzej Orsaj.
Staklena piramida zapravo natkriva novootvorene podzemne prostore za prijem i pristup publike muzeju. Muzej je 1993. proširen na još jedno krilo, u kome je do tada bilo smješteno Ministarstvo finansija. U drugom krilu smješten je Muzej dekorativnih umjetnosti.

Kada je Luj XIV riješio da sebi sagradi novi dom, dostojan njegovog " božanskog veličanstva ", okupio je najvrsnije umjetnike svoga doba: arhitekte Levoa, Mansara (oni su projektovali zgrade) i Lenotra (projektovao je vrtove). Godine 1661. započeta je izgradnja koja je završena 21 godinu kasnije (u " umjetničkoj ekipi " nastupao je čak i Molijer). Tako je nastao najljepši od svih kraljevskih dvoraca Evrope-Versaj. U samom Dvorcu u isto vrijeme može da se smjesti šest hiljada ljudi, dok u njegovom vrtu ima više od 600 fontana. Versaj se ne može obići za jedan dan. U svakom slučaju posjetilac ne smije zaobići Galeriju Ogledala, u kojoj je 1919. potpisan Versajski ugovor i time okončan i I svjetski rat. U La Chapelle su se 1770. godine vjenčali francuski princ (kasnije kralj) Luj XVI i Marija Antonaeta. Tu je Marija Antonaeta provodila noći bježeći pred revolucijom.

Versajsko kraljevsko znamenje ukinula je revolucija 1789. Od tada Versaj više nije kraljevska rezidencija. Što se versajskog parka tiče, praznik pod nazivom " les grandes eaux " (praznik velikih voda) je dan kad se u rad pušta svih 600 fontana.

PARKOVI

Park Bit Šomon. Za vlade Napoleona III, od nekadašnjeg kamenoloma stvoren je ovaj dekor za Komičnu operu, valovit kao neka minijaturna planina. Njegov viseći most i pejzaž imaju svoje odane ljubitelje.
Tiljerijski park. Šetalište u stilu starog režima, koje je bilo svjedok velikih manifestacija u vrijeme Francuske revolucije od 1789. godine. Tu se šetač ne može izgubiti, ali može uživati kako se djeca igraju i potražiti što veličanstvenije perspektive.

Luksemburški park, tradicionalno sastajalište intelektualaca i studenata. ovi vrtovi bili su izgrađeni za kraljicu Mediči. Kipovi francuskih kraljica, postavljeni ukrug, kao da ne žele da gledaju parove studenata kraj svojih nogu, dok im Medičijeva fontana služi kao ogledalo.

Park Ženskaroša nalazi se u prednjem dijelu ostrva Site, iza spomenika Henrija IV. Granato drveće pruža sklonište djeci i zaljubljenim parovima. Botanička bašta, uprkos svome imenu, više je poznata kao zoološki vrt, mada je privlačna i kao pravi lavirint zelenila.

Bulonjska šuma, prirodni park na domaku grada, gdje se u praznične dane mogu vidjeti narodne igre, a preko nedjelje i otmjeni šetači i konjanici. U blizini, u Oteju i Lonšanu, nalaze se poznati hipodromi.
Marsovo polje služilo je nekada kao vježbalište za pitomce Vojne akademije i kao zborno mjesto narodnih masa prilikom velikih manifestacija, počev od praznovanja federacije, sve dok početkom XX vijeka nije uređeno kao park, ali je i dalje služilo kao okver za svjetske izložbe od 1867. do 1937. godine.
Park Monso. Od bujnoga dekora iz XVIII vijeka ostala je samo jedna kolonada lažnih ruševina ijedan kineski mostić. U doba Napoleona III izgrađen je unaokolo čitav niz hotela.

Opsada Pariza (885. - 886.)

Opsada Pariza (885. - 886.) je bila opsada glavnog grada Francuske od strane Vikinga. Vikinzi nisu uspeli da zauzmu Pariz. To je bio najznačajniji događaj tokom vladavine Karla Debelog. Karlo Debeli je postao omražen u celom carstvu jer nije na vreme pomagao opkoljenom Parizu, a kad je i stigao dao je Vikinzima otkup, iako ih je mogao dotući. Zbog toga je Karlo Debeli zbačen sa vlasti 887.


Vikinzi su postali glavna opasnost u kontinentalnoj Evropi tokom kasnog IX veka. Normani su napadali kontinentalnu Evropu, Danci britanska ostrva, a Varanginjani i Šveđani Rusiju i Baltik. Vikinzi su dolazili sve do Mediterana i napadali su i hrišćane i muslimane. Napadali su po obalama i duž plovnih reka Francuske, Španije i Italije. Najviše su napadali Holandiju i Belgiju i obližnja područja Francuske i Nemačke.

Karlo Ćelavi je još 865. stvorio obrambeni sistem protiv Vikinga

Tako su 845. napali Pariz. Tokom 860-tih učinili su to još tri puta, napuštajući područje tek kad bi nagomilali dovoljno opljačkanog blaga ili kad bi dobili dovoljan otkup da ne pljačkaju određeno područje.
Tokom 864. Karlo Ćelavi je pripremio Francusku za buduće opasnosti, pa su po Ediktu iz Pistra sagrađeni mostovi sa obrambenim utvrđenjima preko Sene. U Parizu su tada izgrađena dva mosta, koja će imati veliku ulogu 20 godina kasnije, tokom opsade 885.

Velike nade dolaskom Karla Debelog na vlast

Francuska je trpela zbog mnoštva kraljeva, koji su kratko vladali, sve do pojave Karla Debelog, koji je bio kralj Italije, Nemačke i Francuske. Nade su porasle zbog ujedinjenja carstva Karla Velikog.

Opsada

Vođa Danaca, Zigfrid zahtevao je otkup od Karla Debelog, ali Karlo je odbio. Zigfrid je došao sa 700 brodova i 30.000 Danaca do Pariza. Pariz je u to doba bio grad na ostrvu. Strateški značaj grada dolazi od mogućnosti blokade prolaska brodova niz Senu. Blokada se izvodila pomoću dva nisko-ležeća mosta. Jedan je bio drveni, a drugi kameni most. Čak ni niski vikinški brodovi nisu mogli proći ispod mostova. Odo Pariski se pripremao za dolazak Vikinga. Imao je dve kule, koje su branile svaki most. Imao je samo 200 ljudi sa oružjem.
Vikinzi su došli 25. novembra 885. i tražili su plaćanje danka. Kad je to odbijeno započeli su sa opsadom. Već 26. novembra napadaju severoistočnu kulu sa katapultima i kišom strela i kamenja. Odbijeni su vrelim uljem. Toga dana odbijeni su svi vikinški napadi, a Parižani su preko noći izgradili još jedan sprat na kuli.
Vikinzi napadaju 27. novembra ovnovima, vatrom i potkopavanjem. Toga dana se i opat pridružio obrani.
Dva meseca su Vikinzi kopali, pravili rovove. Januara 886. pokušali su da napune plićake raznim otpacima, da bi mogli da prođu oko kula, ali ponovio nisu uspeli. To su radili i sledeća dva dana. Zatim su trećeg dana zapalili tri broda i usmerili ih prema drvenom mostu. Brodovi su potonuli pre prave vatre na mostu, ali su uspeli da malo oslabe most.
Velike kiše su 6. februara bile potpomognute bačenim otpadom u reku, tako da je reka potopila mostove. Potpore od mostova su popustile i jedan most je reka odnela. Severoistočna kula je postala izolovana sa samo 12 branilaca. Vikinzi su zahtevali od te dvanaestorice da se predaju, a kad su ovi to odbili, usledio je napad, u kome je jedanaest branilaca ubijeno, a dvanaesti je zarobljen. Taj zarobljenik se oslobodio i pobio je mnoge pre nego što su ga zaustavili.

Odo Pariski odlazi da traži pomoć

Vikinzi su ostavili deo vojske da drži opsadu, a većina je krenula u pljačku po okolnim područjima Le Mansa i Čartra. Odo Pariski je uspeo da se provuče kroz vikinške linije i krenuo je u Italiju da traži pomoć od Karla Debelog. Glavni Karlov vođa iz Nemačke Henrik Saksonski došao je do Pariza. Moral Vikinga je opao, pa je Zigfrid bitno smanjio cenu i tražio je 60 funti srebra da bi digao opsadu Pariza. Zigfrid je otišao u aprilu, a ostavio je Rola da drži opsadu.

Karlo Debeli ne žuri da se obračuna sa Vikinzima

U maju u Parizu se raširila bolest. Odo Pariski je ponovo prošao kroz vikinške redove da bi tražio pomoć Karla Debelog. Karlo je dao nešto vojske, pa su se Odo i Henrik Saksonski borbom probijali do Pariza. Međutim, Henrik je umro.
Leti su Danci izvršili poslednji pokušaj osvajanja grada, ali bili su odbijeni. Velika carska vojska stigla je tek u oktobru i razjurila je Vikinge. Karlo Debeli je opkolio vođu Vikinga Roloa i njegovu vojsku. Međutim, Karlo Debeli nije želeo da se bori, iako je bio mnogo jači. Karlo je u proleće 887. dao Vikinzima 700 funti srebra zbog toga što se povlače.

Posledice

Izdati Parižani i Odo Pariski nisu puštali Vikinge niz Senu, pa su Vikinzi morali da vuku čamce kopnom do Marne. Karlo Debeli je postao omražen u Francuskoj, a i u Italiji i Nemačkoj. Zbačen je sa vlasti 887, a Francuzi su izabrali Oda Pariskog da im bude kralj. Kasnije je i brat Oda Pariskog postao kralj.